Ένα παλαιό πείραμα για τον καφέ και τη μακροζωία

“Ο καφές είναι κακός για σένα. Η καφεΐνη είναι ναρκωτικό και κάνουν κακό στον οργανισμό σου”. Πόσες φορές έχετε ακούσει παρόμοιους ισχυρισμούς για τις συνέπειες της κατανάλωσης καφέ;

Και πόσες άλλες τέτοιες διαπιστώσει και ερωτήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν καταφύγει σε εναλλακτικά ροφήματα για να αποφύγουν αυτές τις συνέπειες. Kι όμως, είναι καλό να γνωρίζετε ότι δεν υπάρχει ουδεμία απτή απόδειξη ότι η κατανάλωση καφέ μειώνει τη διάρκεια της ζωής σας, ενώ είναι πολύ πιθανό να ισχύει το αντίθετο, καθώς η καφεΐνη φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων ασθενειών. Κατά τη διέρκεια των ετών, έχουν διεξαχθεί πολλά πειράματα, βασιζόμενα στην ιδέα ότι ο καφές είναι επιβλαβής, συμπεριλαμβανομένου κι ενός διάσημου που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα.

Ο βασιλιάς Γουσταύος Γ’ της Σουηδίας επέβαλε βαριά φορολογία για το συγκεκριμένο ρόφημα και τελικά τον απαγόρευσε εντελώς. Πίστευε ότι ο καφές βλάπτει τους ανθρώπους, με έναν ακαθόριστο τρόπο, και ανέθεσε τη διενέργεια σχετικού πειράματος για να αποδείξει αυτόν τον ισχυρισμό.  Το πείραμα αφορούσε δύο δίδυμους θανατοποινίτης, με τον βασιλιά να μετατρέπει τις τις ποινές τους, ζητώντας ως αντάλλαγμα για την ακόλουθη απαίτηση: Ο ένας από αυτούς έπρεπε να πίνει τρία ποτήρια καφέ κάθε μέρα για το υπόλοιπο της ζωής του, ενώ ο άλλος θα έπινε τρία ποτήρια τσάι. Ο βασιλιάς υπέθεσε ότι εκείνος που θα έπινε τσάι, θα ζούσε πολύ περισσότερο από εκείνον που κατανάλωνε καφέ.

Το εν λόγω πείραμα ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του, από πολλές απόψεις. Σε μεγάλο βαθμό προϋπήρχε της όλης ιδέας των κλινικών δοκιμών. Η σύλληψη να επικεντρωθεί στους διδύμους, να αποκλειστούν δηλαδή τυχόν διαφορές λόγω γενετικής, ήταν ιδιαίτερα εύστοχη, καθώς προϋπήρχε ένταντι ολόκληρης της επιστημονικής έννοιας των γονιδίων. Ωστόσο, το πείραμα ήταν καταδικασμένο να μην παράξει ποτέ χρήσιμα δεδομένα. Ακόμη και η επιλογή των διδύμων, δεν μπορούσε να θέσει όρια σε όλες τις υπόλοιπες μεταβλητές που επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής. Επιπλέον, κανένα πείραμα τόσο μικρής κλίμακας δεν μπορεί να βγάλει επίσημα και ακριβή συμπεράσματα.

Το πείραμα του καφέ απέτυχε επίσης για έναν πιο συγκεκριμένο λόγο: Και οι δύο άνδρες έζησαν πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο. Ο καταναλωτής του τσαγιού πέθανε πρώτος, σε ηλικία 83 ετών, ενώ δεν υπάρχουν καν αρχεία για το πότε πέθανε ο καταναλωτής του καφέ. Αυτό συμβαίνει επειδή και οι δύο δίδυμοι έζησαν περισσότερο από τον γιατρό που διεξήγαγε το πείραμα. Έζησαν επίσης περισσότερο και από τον δεύτερο γιατρό που συμμετείχε στην έρευνα καθώς και από τον βασιλιά Γουσταύο, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1792 ενώ παρακολουθούσε μια χοροεσπερίδα, η οποία είναι μια δραστηριότητα πολύ πιο επικίνδυνη από την κατανάλωση ενός ποτού.

Όπως και να έχει, ακόμη και εάν επρόκειτο για τυχαίο γεγονός, οι δύο αυτοί θανατοποινίτες που έμελλε να γίνουν αντικείμενο ενός πρώιμου πειράματος, έθεσαν τις βάσεις για την διεξαγωγή ερευνών ευρείας κλίμακας, οι οποίες απέδειξαν σε βάθος χρόνου ότι ο καφές μπορεί να έχει περισσότερα οφέλη παρά αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού.